Rituelen
Ken i-j de website Kerkdienst gemist? Zo niet, dan wördt ’t hoge tied. I-j könt, thuus achter ówwen computer, live de kerkdienst in ónze dorpskerke metbelaeven. Of achteraf de mooie kerkdienst van veurege waeke zóndag nog ’s een kere bekieken. Dan kö’j ook nog ’s heuren hoe mooi de cantorij toen zóng.
Dat is niet alléne van toepassing óp de kerkdiensten in ónze eigen gemeente. Nae, i-j könt deur ’t hele land dwalen en aoveral kerkdiensten bezuken. I-j könt aevengoed naor een zwaore orthodoxe gemeente óp de Zeeuwse eilanden gaon of naor een vroleke evangelische gemeente ergens in ’t midden van ’t land. Ik doe dat nog wel ‘s, dat dwalen bedoel ik, en i-j wet niet wa’j ziet. Sóms zie’j helemaol niks, want d’r bunt ook gemeentes die gin beeld of televisie toelaot en alleen de geluden (met vake een lange praeke van d’n domineer) laot heuren. Dan merk i-j pas hoe verschillend de rituelen bunt die de godsdienstege handelingen begeleidt.
Zo zag ik korts dat een domineer veurdat e de dienst begón eerst een stil drempelgebed zei an ’t begin van de trappe naor de praekstoel. Met een schok was dit veur mi-j een beeld van herkenning. Want ik wet uut mien heel jónge jaoren nog dat de domineer bi-j óns dat ook dei. En ópèns schotten mi-j andere zowat vergaeten rituelen te binnen. Zoas mien oldome Willem uut de Spork den altied staonde een stil gebed zei veur at e ergens in de kerke ging zitten. Zoas de verschillen tussen mansluu en vrouwluu. At de domineer een gebed uutsprak gingen de mansluu staon (kleine jónges ook) en de vrouwen – allemaol met een huutjen as heufdbedekking – bleven zitten. Zeg niet dat ’t niet waor is, want ik was d’r zelf bi-j. Ook herinner ik mi-j nog de kerkeraod die alleen maor uut mansluu bestónd. Hoe interessant was ’t niet veur mi-j, kleine jónge, um de diaken te zien hörvelen met de lange stok waor achteran zo’n zwart collectezeksken zat.
Óp Palmzóndag wieren de ni-je lidmaten an-enommen. Dat was op zichzelf al een heel ritueel. Iederéne in ’t ni-j: de deerns met een mantelpakjen an en een huutjen óp, de jongens in ’t ni-je pak van Duthler.
Rituelen verandert in de tied. Daor is niks óp tegen en eigenlek maor goed ook. Ook de rituelen en gewoontes die te maken hebt met de sacramenten Deup en Heileg Aovendmaol. Ik kan mien ook niet herinneren da’w in mien jóngen tied een Paoskeerse hadden. Of een gedachtenisboom met de namen van alle aoverledenen.
’t Is goed um aover al of niet olderwetse kerkeleke rituelen nao te denken. Maor ’t is ook interessant óp ‘Kerkdienst gemist’ te zien dat in sómmege gemeenten sómmige rituelen ’t eeuwege laeven schient te hebben. Wet i-j wat t’r óp de holten rand van de koorzolder steet: Het Woord des Heeren blijft in der eeuwigheid. Met of zónder rituelen.
Theo Boland